Ως “πεδίον δόξης λαμπρόν “για όποιον δήμο στο Ηράκλειο θέλει να παράξει επί της ουσίας κοινωνική πολιτική, προβάλλει η φροντίδα σε καθημερινή βάση ηλικιωμένων ατόμων, ανήμπορων να αυτοεξυπηρετηθούν.
Η κοινωνική ανάγκη είναι δεδομένη, πιεστική και συνεχώς διευρύνεται. Ο πληθυσμός των ηλικιωμένων αυξάνεται και οι οικογένειές τους, που σε πολλές περιπτώσεις δεν μπορούν να διαχειριστούν τις ανάγκες τους, βρίσκονται σε αδιέξοδο. Η λύση του γηροκομείου είτε για συναισθηματικούς είτε για οικονομικούς λόγους, δεν προτιμάται, με ένα μεγάλο κενό να περιμένει την αναπλήρωσή του.
Τί συμβαίνει ακριβώς στους δήμους του Ηρακλείου;
Υποβάλλαμε σε κάθε έναν από αυτούς το παρακάτω σενάριο κοινωνικής ανάγκης:
“Μια ηλικιωμένη γυναίκα ζει μόνη της σε χωριό. Τα παιδιά της είτε επειδή δεν θέλουν είτε επειδή δεν μπορούν, δεν τη φροντίζουν σε καθημερινή βάση. Αυτή, ωστόσο, έχει ανάγκη από φάρμακα, να σιτίζεται και να έχει μια υποτυπώδη καθαριότητα στο σπίτι της. Πώς μπορεί να βοηθεί από τον δήμο;“
Με βάση το παραπάνω σενάριο, οι αρμόδιοι αντιδήμαρχοι και προϊστάμενοι κοινωνικών υπηρεσιών, μας μίλησαν για τις δομές που λειτουργούν προς όφελος των ηλικιωμένων. Κοινό είναι το πρόγραμμα “Βοήθεια στο Σπίτι”, που ξεκίνησε ως ευρωπαϊκό χρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, και πλέον έχει περάσει στην αρμοδιότητα των δήμων. Χωρίς τους απαραίτητους χρηματοδοτικούς πόρους, με ελλείψεις σε προσωπικό, από τη μια, και μεγάλο αριθμό ηλικιωμένων που χρειάζονται βοήθεια, από την άλλη, κανένας δήμος, όπως προκύπτει, δεν μπορεί να παρέχει καθημερινή, ολοκληρωμένη φροντίδα σε ηλικιωμένο.
Το πολύτιμο “Βοήθεια στο Σπίτι”
Θα ήταν άδικο να μην επισημανθεί ότι τα “Προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι”, τα οποία στελεχώνουν κοινωνικοί λειτουργοί, νοσηλευτές και οικογενειακοί βοηθοί, λειτουργούν τις περισσότερες φορές και πέραν του δημοτικού ωραρίου, καθώς έχουν αναπτυχθεί ανθρώπινες, προσωπικές σχέσεις ανάμεσα στους εργαζόμενους και τους ωφελούμενους.
Πέραν του “Βοήθεια στο Σπίτι”, σημαντική δομή είναι και τα ΚΗΦΗ, (Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων), που λειτουργούν ορισμένοι μόνον δήμοι. Εκεί, οι ηλικιωμένοι μεταφέρονται είτε με δικό τους είτε με όχημα της δομής και μπορούν να παραμείνουν από το πρωί έως νωρίς το απόγευμα, οπότε και επιστρέφουν στο σπίτι τους. Στο διάστημα αυτό μπορούν να κοιμηθούν, να βοηθηθούν με τα φάρμακά τους, να γευματίσουν και να εμπλακούν σε ψυχοκοινωνικές δραστηριότητες.
Δήμος Ηρακλείου: 11 προγράμματα “Βοήθεια στο Σπίτι” πάνω από 1.000 οι ωφελούμενοι
“Με 11 προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι που “τρέχουν” αυτήν τη στιγμή στο Ηράκλειο καλύπτεται όλο το φάσμα του δήμου, συμπεριλαμβανομένου των χωριών” σημειώνει στη Νέα Ματιά ο αντιδήμαρχος Κοινωνικής Μέριμνας Γιώργος Τσαγκαράκης. “Οι περιπτώσεις στον δήμο μας είναι πάνω από 1.000, οπότε – όπως αντιλαμβάνεστε- δεν μπορούμε να έχουμε καθημερινή παρουσία στα σπίτια των ηλικιωμένων. Όταν ο ηλικιωμένος δεν είναι σε θέση να μαγειρέψει, το “Βοήθεια στο Σπίτι” αναλαμβάνει να το κάνει αυτό ή προσφέρεται φαγητό σε καθημερινή βάση, ακόμη και εάν ο ηλικιωμένος βρίσκεται – για παράδειγμα στην απομακρυσμένη Πυργού. Όλα αυτά βάσει αξιολόγησης που θα έχει προηγηθεί. Εφόσον ο ηλικιωμένος έχει σύνταξη, μπορούμε να καταλήξουμε στη λύση να του βρούμε μια γυναίκα που θα πληρώνεται από τη σύνταξή του και θα φροντίζει για τη σίτισή του.”
Σε ότι αφορά στα ΚΗΦΗ, σήμερα λειτουργούν 4 κέντρα και βούληση της δημοτικής αρχής είναι να προστεθούν άλλα 10. Τα ΚΕΚΗΦΑΠΗ, πρώην ΚΑΠΗ, είναι 11, τα οποία χωρίζονται σε 5 ενότητες, όπως τα δημοτικά διαμερίσματα. Επίσης, υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υγείας προς τους ηλικιωμένους παρέχει και το Δημοτικό Ιατρείο, που συστεγάζεται με την 4η ΤΟΜΥ. Για τη βοήθεια ηλικιωμένων σε θέματα κοινωνικά και γραφειοκρατικά πχ έκδοση επιδομάτων, μπορούν να απευθυνθούν και στο Κέντρο Νεότητας, το οποίο λειτουργεί υποστηρικτικά επίσης σε άτομα Ρομά και μετανάστες.
Δήμος Χερσονήσου: Από το 2019 έως το 2023 έχουν εξυπηρετηθεί 1.493 άτομα
Ο αντιδήμαρχος Γιώργος Μαστοράκης, όπως μας μεταφέρει, είχε διαπιστώσει την τεράστια ωφέλεια του Προγράμματος “Βοήθεια στο Σπίτι”, πριν αναλάβει το χαρτοφυλάκιο των Κοινωνικών Υπηρεσιών, όταν ήταν γενικός οικογενειακός γιατρός στη Χερσόνησο. “Όλα τα προηγούμενα χρόνια διαπίστωσα ότι οι δομές του δήμου Χερσονήσου ήταν πολύ αξιόπιστες, με πολύ καλό προσωπικό. Έχουμε επίσης και τη δομή ΚΗΦΗ. Στο Βοήθεια στο Σπίτι απασχολούνται 1 κοινωνική λειτουργός, 1 κοινωνιολόγος, 2 νοσηλεύτριες και ένα άτομο γενικών καθηκόντων. Το 2023 οι ωφελούμενοι ήταν 263. Από το 2019 έως το 2023 έχουν εξυπηρετηθεί 1.493 άτομα. Θέλω να υπογραμμίσω ότι οι εργαζόμενοι στο πρόγραμμα δουλεύουν με αυταπάρνηση. Υπάρχει η βούληση από τη μεριά μας, μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων, πχ μέσω προγραμμάτων του ΕΦΚΑ, να προσφέρουμε περισσότερες υπηρεσίες σε μεγαλύτερο αριθμό ηλικιωμένων ατόμων“.
Δήμος Μινώα Πεδιάδος: Κοινωνική πολιτική σε μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις και 74 χωριά
Στον δήμο Μινώα Πεδιάδος λειτουργούν 3 Προγράμματα Βοήθεια στο Σπίτι με έδρα το Αρκαλοχώρι, το Καστέλι και το Θραψανό, καθώς και 1 ΚΗΦΗ που μπορεί να φιλοξενήσει 25 άτομα, με τη δημοτική αρχή να προσανατολίζεται στη λειτουργία ενός ακόμη. Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Γρηγόρης Καλογερίδης τονίζει τα εξής: “Με το πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι παρέχουμε υπηρεσίες καθαριότητας σε ηλικιωμένους, βοηθάμε με τα ψώνια και το φαγητό, αλλάζουμε σεντόνια, γίνονται αιμοληψίες, μετρήσεις πίεσης και ζαχάρου σε συνεργασία με τα δύο Κέντρα Υγείας. Το “Βοήθεια στο Σπίτι” στο Αρκαλοχώρι απασχολούνται 1 κοινωνική λειτουργός, 2 νοσηλεύτριες και 2 καθαρίστριες και οι ωφελούμενοι είναι 150 (ο αριθμός αυξομειώνεται), αντίστοιχο είναι το προσωπικό στο Καστέλι με 70 ωφελούμενους, ενώ στο Θραψανό απασχολούνται 1 κοινωνική λειτουργούς, 1 νοσηλεύτρια και 1 καθαρίστρια για τη φρονίδα 45 ωφελούμενων.“
Στην ερώτηση εάν υπάρχει η σκέψη για διεύρυνση των κοινωνικών υπηρεσίων απαντά ως εξής: “Όλοι οι δήμοι βρισκόμαστε σε μια μεταβατική φάση, με τη διοικητική ενσωμάτωση του Προγράμματος του Βοήθεια στο Σπίτι από τις κοινωφελείς επιχειρήσεις. Προς το παρόν, δεν μπορούμε να προκηρύξουμε νέες θέσεις εργασίας σε κοινωνικές δομές, ωστόσο, βούληση του δημάρχου Βασίλη Κεγκέρογλου – που γνωρίζει εκ των έσω τα προγράμματα από την κυβερνητική θητεία του – είναι να γίνουν κινήσεις στον τομέα αυτό. Αντιλαμβανόμαστε στην κοινωνική αναγκαιότητα, στον δήμο μας οι χιλιομετρικές αποστάσεις είναι μεγάλες και πολλά τα χωριά, σύνολο 74.”
Δήμος Αρχανών – Αστερουσίων: Δράσεις για “ενεργό” γήρανση
Την επισήμανση ότι οι μικροί δήμοι είναι δημογραφικά γερασμένοι με αποτέλεσμα η φροντίδα προς τους ηλικιωμένους να αποτελεί μια απαιτητική υπόθεση, κάνει στη Νέα Ματιά ο προϊστάμενος Κοινωνικών Υπηρεσιών στον δήμο Αρχανών – Αστερουσίων Βαγγέλης Τζούκας. “Ο δήμος Αρχανών Αστερουσίων έχει δώσει μεγάλη προσοχή στον τομέα, με δράσεις για την ενεργό γήρανση κυρίως στη χωρική ενότητα των Αστερουσίων” λέει και προσθέτει: “Στον δήμο λειτουργεί το “Βοήθεια στο σπίτι, 1 ΚΗΦΗ και 3 ΚΑΠΗ, καθώς και το Κέντρο Κοινότητας που βοηθά με τα επιδόματα. Παρά τα προβλήματα υποστελέχωσης, προσπαθούμε, στο μέτρο του δυνατού, να στηρίξουμε τα ηλικιωμένα άτομα, κυρίως τα ανήμπορα. Υπάρχει, επίσης, μια συνεργασία με την κινητή μονάδα Ψυχικής Υγείας με τον καθηγητή κ. Βγόντζα για τα περιστατικά που χρήζουν ψυχιατρικής βοήθειας. Επίσης, προσπαθήσαμε να ανταποκριθούμε, στο μέτρο του δυνατού, και στις απαιτήσεις του πληθυσμού στις δύο μεγάλες κρίσεις, κατά την περίοδο της πανδημίας και τον μεγάλο σεισμό του 2021 που έπληξε και τον δήμο μας.”
Στο πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι του δήμου Αρχανών Αστερουσίων απασχολούνται 13 άτομα και οι ωφελούμενοι είναι περίπου 200.
Δήμος Βιάννου: “Παλεύει” με ελλείψεις προσωπικού, μέσων και καυσίμων
Ο αντιδήμαρχος Κοινωνικών Μιχάλης Παπαδήμας λέει εμφατικά “Εμείς έχουμε τις δομές Βοήθεια στο Σπίτι και το ΚΗΦΗ, και έχουμε πετύχει οι υπηρεσίες τους να συνδυάζονται πάρα πολύ καλά προς όφελος των ηλικιωμένων. Έτσι καλύπτονται οι ανάγκες σε καθαριότητα, πλύσιμο ρούχων και σε φαγητό του ηλικιωμένου. Στο ΚΗΦΗ έχουμε και μικρό λεωφορείο για τις μετακινήσεις. Κατά καιρούς αντιμετωπίζουμε προβλήματα, όταν για παράδειγμα οι εργαζόμενοι στο Βοήθεια στο Σπίτι αρρωστήσουν, επίσης είχαμε θέματα με τους οδηγούς και τα καύσιμα. Προσπαθούμε με όλες μας τις δυνάμεις. Τώρα έχουμε ζητήσει να προσλάβουμε μια κοινωνική λειτουργό στο Πρόγραμμα Βοήθεια στο Σπίτι, έναν φυσιοθεραπευτή για το ΚΗΦΗ και να αντικατασταθεί το μέσο μετακίνησης, να γίνει πιο ευρύχωρο και να εξυπηρετεί περισσότερα άτομα.“
Αλήθεια, πόσο αναγκαία είναι η προσωπική παρουσία ειδικά στις υπηρεσίες προς τις μεγάλες ηλικίες; Ο κ. Παπαδήμας απαντά: “Είναι γεγονός ότι κοινωνική πολιτική χωρίς φυσική, προσωπική παρουσία, δηλαδή εργαζομένους, δεν γίνεται. Δεν γίνεται να πατήσουμε ένα κουμπί και να γίνει η ένεση. Εδώ και καιρό έχουμε έλλειψη σε οδηγό στο ΚΗΦΗ, χωρίς αυτόν δεν μπορούμε να προγραμματίσουμε δραστηριότητες. Οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη την εξωστρέφεια, να κινηθούν, να αλλάξουν παραστάσεις“
Πώς αντιμετωπίζει ο δήμος Φαιστού την περίπτωση μιας ηλικιωμένης στον οικισμό Τζίγκουνας στον νότο, η οποία δεν μπορεί να αυτοεξυπηρετηθεί;
“Σε αυτή την περίπτωση το “Βοήθεια στο Σπίτι” που έχει έδρα τις Μοίρες, θα αναλάβει να εξυπηρετήσει την ηλικιωμένη“, απαντά ο Μιχάλης Πρίντεζης Κοινωνικός Λειτουργός – Προϊστάμενος της Κοινωνικής Υπηρεσίας του Δήμου Φαιστού. Όπως διευκρινίζει περαιτέρω, “Σε κάθε περίπτωση, οι 3 δομές του “Βοήθεια στο Σπίτι” στον δήμο με διαφορετικά κέντρα, σε Μοίρες, Τυμπάκι και Ζαρό, σε πρώτη φάση θα εξετάσουν και θα αξιολογήσουν. Τα περιστατικά που χειριζόμαστε είναι πάρα πολλά και δεν υπάρχει περιθώρια για καθημερινή παρουσία μας. Μεταξύ άλλων θα εξετάσουμε εάν είναι υποστηρικτικό το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Εάν όχι, θα προσπαθήσουμε να κινητοποιήσουμε άλλους συγγενείς. Θα γίνει ειδική αξιολόγηση ανάλογα με την κάθε περίπτωση, εάν δηλαδή αφορά σε ιατρικό πρόβλημα, σε δυσκολία μετακίνησης, σε ειδικές ανάγκες ή εάν το περιστατικό βρίσκεται σε απομακρυσμένη περιοχή. Ακολούθως μπορεί να κριθεί ότι πρέπει να εισαχθεί σε κάποιο θεραπευτήριο, ίδρυμα ή γηροκομείο. Εφόσον διαπιστωθεί ότι συντρέχουν και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες μπορεί να παραπεμφθεί στα θεραπευτήρια στα Χανιά και στον Άγιο Νικόλαο. Εμείς θα αναλάβουμε να διεκπεραιώσουμε όλες τις διαδικασίες για να εισαχθεί ο ηλικιωμένος στην κατάλληλη δομή“.
Δήμος Γόρτυνας: Με “Βοήθεια στο Σπίτι” και ΚΗΦΗ
“Στον δικό μας δήμο, εκτός από το Βοήθεια στο Σπίτι, που εξυπηρετεί τους ηλικιωμένους σε φάρμακα, ψώνια και καθαριότητα, έχουμε και ΚΗΦΗ, όπου μεταφέρονται, με δικό μας μέσο, 23 ηλικιωμένοι κάθε πρωί και τους επιστρέφουμε στο σπίτι τους μετά τις 2 το απόγευμα“, λέει ο Στέλιος Σηφάκης, αρμόδιος αντιδήμαρχος Κοινωνικών Υπηρεσιών στον δήμο Γόρτυνας. “Αρκετοί ηλικιωμένοι εξυπηρετούνται από την δομή του ΚΗΦΗ μέχρι τα βαθιά τους γεράματα, ακόμη και αυτοί που αντιμετωπίζουν κινητικά προβλήματα. Σε περίπτωση που χρειάζονται περισσότερη βοήθεια, για παράδειγμα είναι κατάκοιτοι αναλαμβάνουν τα παιδιά τους ή εισάγονται σε ιδρύματα.“
Δήμος Μαλεβιζίου: Προγράμματα για άνοια και γυμναστική
Αντιδήμαρχος Κοινωνικών Γρηγόρης Φασουλάκης: “Έχουμε σκεφθεί να εξελίξουμε το πρόγραμμα “Βοήθεια στο Σπίτι” που λειτουργεί στον δήμο μας. Τώρα λειτουργούν 3, στην Τύλισσο, το Γάζι και τον Κρουσώνα. Επίσης, έχουμε ΚΑΠΗ και ΚΗΦΗ με πολλές δραστηριότητες, με προγράμματα για την άνοια και γυμναστική. Τους ηλικιωμένους τους μεταφέρουμε εμείς.“
